Συνέντευξη με τον Ταξίαρχο ε.α. Παν. Σταυρουλόπουλο Υποδιοικητή ΕΛΔΥΚ 1974

Όταν κάποιοι έλεγαν ότι η Κύπρος είναι μακριά

Την Παρασκευή 03/08/2012 το απόγευμα, κλιμάκιο συναγωνιστών επισκέφθηκε στην κατοικία του έξω από την Αθήνα μια ηρωική μορφή της σύγχρονης ιστορίας μας, τον ταξιάρχο εν αποστρατεία Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο,  πατέρα (όπως τον αοποκαλούν οι ίδιοι) των βετεράνων της ΕΔΥΚ, γενναίο αξιωματικό που είχε το γενικό πρόσταγμα των Ελληνικών Δυνάμεων στην ιστορική μάχη του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 38 ετών από την τούρκικη εισβολή στην Κύπρο μας, σας παρουσιάζουμε την παρακάτω συνέντευξη που φωτίζει από μιά άλλη σκοπιά τα σκοτεινά εκείνα γεγονότα
 -Κε Ταξίαρχε πώς βρεθήκατε στην Κύπρο τις δραματικές εκέινες ημέρες;
Στις 11 ιουλίου, και ενώ βρισκόμουν σε άδεια, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα με το οποίο μου ζητήθηκε να παρουσιαστώ και να αναλάβω τη συνοδεία της αποστολής 450 οπλιτών για την αλλαγή της ΕΛΔΥΚ. Αναχωρήσαμε από την Κόρινθο στις 13 Ιουλίου με το αρματαγωγό «Λέσβος». Φτάσαμε στις 19 ιουλίου στην Αμμόχωστο, με καθυστέρηση λόγω των γεγονότων του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου. Επισκεπτόμενος το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ παρατήρησα πτήσεις τουρκικών αεροσκαφών, ενώ δεν έιχε κυρηχθεί ακόμη πόλεμος.
 -Πού σας βρήκε η κύρηξη του πολέμου; Ποιά ήταν η δράση σας κατά την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής;
Βρισκόμουν στο πλοίο για να αποχωρήσουμε από την Κύπρο όταν στις 6 το πρωί την 20^η  ιουλίου με κάλεσε ο καπετάνιος. «Έχουμε πόλεμο» μου λέει και περιμένουμε εντολές για το τι θα κάνουμε. Ενώ περιμέναμε ακόμη εντολές φτάσαμε στην Πάφο. Κατά τις 9 το βράδυ ξεκινήσαμε για Λευκωσία μέσω Τροόδους. Ο κόσμος στα χωριά έβγαινε στο δρόμο και μας επευφημούσε. Τα ξημερώματα φτάσαμε στο στρατόπεδο στη Λευκωσία. Μετά την κατανομή των αντρών στους λόχους περιμέναμε εντολές για να επιστρέψουμε στις μονάδες μας. Στις 22 του μηνός τελείωσε η πρώτη φάση του πολέμου ενώ εμείς δεν δεχτήκαμε καμία εντολή.
 -Πώς βρεθήκατε να ηγείστε των Ελληνικών Δυνάμεων στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ;
 Στις 10 Αυγούστου ήρθε διαταγή του ΓΕΣ να παραδώσω το 252 ΤΠ, στο οποίο είχα εν  τω μεταξύ τοποθετηθεί ως Διοικητής, και να αναλάβω υποδιοικητής της ΕΛΔΥΚ. Παρέδωσα το τάγμα και στις 11 του μηνός παρουσιάστηκα στην ΕΛΔΥΚ. Στις 12 του μηνός με κάλεσε ο διοικητής και με διέταξε να παραμείνω στο στρατόπεδο «ό,τι κι αν χρειαστεί να γίνει». Πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να γνωρίσω τους αξιωματικούς. Ήταν ο λοχαγός Κωνσταντούλας, ο Κύπριος λοχαγός Ιωαννίδης ,διοιηκητής του 4^ου λόχου, ο διοικητής του λόχου διοικήσεως ταγματάρχης Βελλής και ο υπολοχαγός Σταύρος Πίος. Το ερώτημα που κανείς μέχρι σήμερα δεν μου έχει απαντήσει είναι γιατί όρισαν εμένα που μόλίς είχα φτάσει στο νησί ως υποδιοικητή παρ’ ότι υπήρχαν τόσοι διαθέσιμοι αξιωματικοί.
 -Σε τι κατάσταση βρισκόταν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ;
Ο λόχος διοικήσεως δεν ήταν καθόλου οργανωμένος. Είχα στην διάθεση μου τρείς λοχαγούς και έναν υπολοχαγό ως βοηθούς μου. Όπως καταλαβαίνετε έκανα ό,τι μπορούσα για να ενημερωθώ αφού οι καταστάσεις ήταν πολύ δύσκολες . Στις 14 ξύπνησα με  την ρίψη βομβών NAPALM καθώς ξεκίνησε σφοδρός βομβαρδισμός του στρατοπέδου. Εμείς δεν διαθιέταμε κανένα αντιαεροπορικό όπλο για να αποκρούσουμε τις επιθέσεις. Υποστήριξη από την αεροπορία ουδεμία Υπόψιν -σχολιαζεί-ότι κάποιος είχε πεί ότι «η Κύπρος είναι μακριά».
 -Περιγράψτε μας τις συγκρούσεις που έλαβαν χώρα
Στις 10 η ώρα έγινε η πρώτη επίθεση η οποία αποκρούστηκε με πολύ λίγες απώλειες. Στις 12 η ώρα έγινε η δεύτερη επίθεση. Οι Τούρκοι απεκρούσθηασν παντελώς και ήδη μετρούσαν πολλές απώλειες. Εμείς είχαμε μόνον ελάχιστους τραυματίες.. Στις 5 η ώρα ο 4^ος λόχος δέχθηκε επίθεση την οποία και απέκρουσε παντελώς. Το βράδυ παρ’ότι δεν υπήρξε καμία επαφή με τον εχθρό εμείς μείναμε άγρυπνοι καθώς το στρατόπεδο ήταν περικυκλωμένο από 150 τουρκικά άρματα. Ξημέρωσε η 15^η Αυγούστου η ημέρα της Παναγίας – τη στιγμή εκείνη βουρκώνει και χτυπά με δύναμη την γροθιά του στο τραπέζι- που μας βοήθησε συνεχίζει με δυσκολία σε αυτόν τον αγώνα. Την ημέρα εκείνη δεν δεχθήκαμε καμία επίθεση από το τουρκικό πεζικό, δεν σταμάτησε όμως ο ανελέητος βομβαρδισμός από την αεροπορία και το πυροβολικό τους. Την υποστήριξη μας είχαν αναλάβει δύο μοίρες πυροβολικού η 187 και η 182. Πράγματι η 187 μοίρα μας βοήθησε αρκετά καλύπτοντας μας, η 182 μοίρα όμως δεν έριξε ούτε ένα βλήμμα παρ’ ότι στο δυναμικό τους είχαν ενταχθει και αξιωματικοί πυροβολικού ακριβώς για να μας βοηθήσουν. Ο διοικητής δε της εν λόγω μοίρας έγινε μετέπειτα αρχηγός ΓΕΣ... Επειδη η τοποθεσία ήταν ανοχύρωτη, δεν είχαμε πολυβολεία και αντιαρματικά  και πολεμούσαμε με  ελαφρύ οπλισμό και με 2 όλμους των 81 χιλιοστών έκρινα σωστό να ζητήσω βοήθεια όπερ και έπραξα δια του ασυρμάτου ζητώντας την συδρομή πεζικού, αρμάτων και υγειονομικής υπηρεσίας. Σε απάντηση των αιτημάτων μου έλαβα διαβεβαιώσεις ότι θα μου σταλεί η βοήθεια που ζήτησα. Όσο την είδατε εσείς που κάθεστε εδώ παιδιά,αλλό τόσο την είδα και εγώ! Αρκετά χρόνια μετά ένας λοχαγός του κυπριακού στρατού με βρήκε και μου είπε «ήμουν λοχαγός και μου είχαν δώσει τις ημέρες εκείνες εντολή να πάρω τους άνδρες μου και να έρθω να σας βρώ  30’ μετά όμως ανακάλεσαν την προηγούμενη διαταγή και με διέταξαν να μην έρθω». Δεν ήρθε καμία βοήθεια, ούτε πεζικό ούτε άρματα, ούτε γιατροί και νοσοκόμοι για τους φαντάρους μου που πολεμούσαν σαν τα σκυλιά! Η Παναγία μας βοήθησε να ανταπεξέλθουμε εκείνη την ημέρα.
 -Και φτάνει η τραγική 16^η Αυγούστου....
 16 του μηνός. Ημέρα φρίκης. 5 και μισή η πρώτη βόμβα NAPALM και μετά συνεχής  βομβαρδισμός από πυροβολικό και αεροπορία. Στις 10 και μισή δεχτήκαμε συνδυασμένη επίθεση πεζικού και αρμάτων. Το κύριο μέρος της επίθεσης δέχτηκε ο 4^ος λόχος και ο λόχος διοικήσεως που βρισκόταν στο πλέον πεδινό μέρος. Να σημειωθεί πως ο λόχος διοικήσεως, άγνωστο ποιος τον διέταξε, έβαλε μπροστά τη διμοιρία μηχανικού που αποτελείτο από έναν λοχαγό και 20 στρατιώτες. Ο λοχαγός αυτός(ο λοχαγός Σταυριανάκος), παλλικάρι με όλη τη σημασία της λέξεως, παρ’ότι το σώμα του μηχανικού δεν είχε βέβαια την ίδια εκπαίδευση με το πεζικό, κατάφερε και κράτησε τα άρματα και το πεζικό των Τούρκων. Αποτέλεσμα ήταν να χάσει 16 από τους 20 άντρες του και να αποκεφαλιστεί ο ίδιος από βολή άρματος. Με την κατάρευση του λόχου διοικήσεως και με την πίεση που δέχονταν οι άλλοι λόχοι, η θέση μας ήταν πολύ δεινή. Από την προηγούμενη μέρα είχα πει σε όλους πως δεν θα αποχωρήσει κανένας εάν δεν δώσω εγώ εντολή.Στις 1 και 30 εκείνη τη μέρα έδωσα εντολή να αρχίσει η σύπτηξη. Έδωσα εντολή να φύγει πρώτα ο λόχος διοικήσεως, που δεχόταν τη μεγαλύτερη πίεση, μετά ο λόχος βαρέων όπλων, ο 4^ος λόχος και τελευταίος ο 2^ος λόχος που αποχώρησε στις 4 η ώρα. Ο επιλοχίας Κέδρος, με μια ομάδα 12 αντρών έμεινε πίσω και θυσιάστηκε για να σωθούν όλοι οι υπόλοιποι καλύπτοντας την  υποχώρηση τους. Μετά την αποχώρηση μας από το στρατόπεδο συγκεντρωθηκαμε σε μία φάρμα. Εκεί κάναμε καταγραφή των απωλειών. Από τους 350 άντρες, έχασα σε 3 μέρες 80 οπλίτες και 2 λοχαγούς. Στο νεκροταφείο ετάφησαν 70 στρατιώτες εκ των οποίων οι 40 δεν μπορούσαν να αγνωριστούν καθώς οι Τούρκοι τους είχαν αφαιρέσει ρούχα και διακριτiκά. Αυτή εν ολίγοις ήταν η μάχη του στρατοπέδου της Ελδυκ. Τα λάθη που έγιναν τότε ήταν τα εξής κατά την γνώμη μου : 1) η αναχώρηση από το στρατόπεδο της Ελδυκ της διμοιρίας ασφαλίσεως του συντάγματος που αριθμούσε 40 άνδρες η οποία θεώρησαν πως θα ήταν καλύτερο να φυλαέι τον συνταγματάρχη από το να υπερασπιστεί το στρατόπεδο  2) η μηδενική υποστήριξη από την αεροπορία.
-Ποιά ήταν η υποστήριξη που λάβατε από την ανώτερη διοίκηση κατά τις στιγμές εκείνες;
Καθ’όλη τη διάρκεια των μαχών ούτε ένα τηλεφώνημα. Ούτε ένα τηλεφώνημα από τον διοικητή της υγειονομικής υπηρεσίας, ούτε από την Ανωτέρα διοίκηση που ήταν υποχρεωμένη να μας προμηθεύει με τρόφιμα. Δύο μέρες ήμαστε άγνωστοι για αυτούς, τι τρώγαμε, πως επιβιώναμε δεν τους ενδιέφερε...... Η πολιτεία τίποτα δεν έκανε για όλα αυτά . Ύστερα από τα τραγικά εκείνα γεγονότα, παρέμεινα στην ΕΛΔΥΚ ως υποδιοικητής μέχρι τον Σεπτέμβριο όταν και με έστειλαν στην Κρήτη ως μέλος  συντάγματος  επιστρατεύσεως  να διοικώ μονάδα 20 στρατιωτών και αυτό μετά από 40 χρόνια στρατιωτικής πείρας και την συμμετοχή μου σε δύο πολέμους τον συμμοριτοπόλεμο ως ανθυπολοχαγός πολεμώντας τους κατσαπλιάδες και τον πόλεμο της Κύπρου πολεμώντας τους Τούρκους.
-Θεωρείτε πως ήταν απλά σοβαρά λάθη ή ηθελημένες-προδοτικές ενέργειες;
Όπως γνωρίζετε οι διαβιβαστές ακούνε από τους ασυρμάτους κάθε επικοινωνία μεταξύ διοικήσεως και μονάδων. Μετά το τέλος του πολέμου ήρθαν και με βρήκαν περίπου 10 στρατιώτες των διαβιβάσεων και μου είπαν επί λέξει «Κύριε διοικητά,  τα τηλεφωνήματα που λαμβάναμε και από εδώ ακαι από εκεί εννοώντας (Κύπρο και Ελλάδα αντιστοιχα) έλεγαν αφήστε τους να πεθάνουνε».
-Ποιά ήταν η αντιμετώπιση του ελλαδικού κράτους απεναντι σας;
Η πολιτεία δεν έλαβε καμία απολύτως πρόνοια για αυτά τα παλλικάρια από τα οποία τα περισσότερα σήμερα βρίσκονται έγκλειστα σε ψυχιατρεία και τα υπόλοιπα δεν έχουν δουλειά. Δεν μας θυμήθηκε ποτέ σε αντίθεση με τους ριψάσπιδες που πρωωθήθηκαν σε υψηλές θέσεις στο Στράτευμα και αλλού.
-Το καθεστώς της 21^ης Απριλίου είχε εξοπλίσει κατάλληλα την Κύπρο και τα νησιά απέναντι στην τουρκική απειλή?
Βεβαίως! Εξέχασα δε να σας πω ότι τα δύο τελειοτάτου τύπου γερμανικά υποβρύχια που διαθέταμε ήταν  αδύνατο να προσβληθούν από  αντιτορπιλικά και βρίσκονταν σε τέτοια απόσταση που αν είχαν επέμβει κατά την τουρκική απόβαση  τα πράγματα δεν θα είχαν πάρει αυτή την τραγική πορεία αντ’ αυτού κατευθύνθηκαν στην Ρόδο κατόπιν διαταγής του κου Αραπάκη. Σημειωτέον η αεροπορία μας διέθετε καινούρια αεροσκάφη τύπου PHANTOM, τα οποία αν είχαν επέμβει θα είχαν καταστρέψει τους Τούρκους.
xryshaygh.com