Βασανιστήρια και Γενοκτονίες

Κάθε σύστημα που διέπραξε μια γενοκτονία, χρησιμοποίησε τα βασανιστήρια ως εργαλείο και ως όπλο. Η γενοκτονία δεν εξασφαλίζει από μόνη της το αποτέλεσμα που επιδιώκουν. Διότι κάθε φορά υπάρχουν επιζώντες. Τα βασανιστήρια σε αυτήν την περίπτωση λειτουργούν ως ασφαλιστική δικλείδα. Βασίζονται στο νοητικό σχήμα της ενοχοποίησης του θύματος. Κι εδώ όλα επιτρέπονται, εάν υπάρχει αποτέλεσμα. Το σύστημα μπορεί να βάλει τα θύματα να εποπτεύουν τα θύματα, να καρφώνουν τα θύματα, να παίζουν μουσική για να μην ακούγονται οι κραυγές των θυμάτων, να ανταγωνίζονται γενικότερα με τα θύματα για την επιβίωσή τους, να τρώνε τα θύματα. Όλες αυτές οι περιπτώσεις υπήρξαν στις γενοκτονίες των Αρμενίων, των Εβραίων, των Ουκρανών και των Ποντίων. Σε κάθε περίπτωση, το θύμα νιώθει ένοχο. Έτσι, ακόμα και αν επιζήσει μετά την εξολόθρευση των δικών του, δεν θα μπορέσει εύκολα να μαρτυρήσει και να κατηγορήσει το σύστημα. Με αυτό το τεχνητό πλαίσιο συνεργασίας, το σύστημα αφοπλίζει τους μελλοντικούς του εχθρούς. Και με αυτόν τον τρόπο συμβάλλει κάθε θύμα που επέζησε στη γενοκτονία της μνήμης. Τα ίδια τα θύματα δεν τολμούν να κάνουν αναφορές, διότι θεωρούν ότι μερικές κατηγορίες μπορεί να λειτουργήσουν εις βάρος τους. Έχουν πέσει θύματα ενός ψυχολογικού πολέμου και δεν μπορούν να αποβάλλουν τις ενοχές τους. Είναι λοιπόν σημαντικό και απαραίτητο, όταν βρισκόμαστε στην αρχή της διαδικασίας διόρθωσης, δηλαδή στη φάση της αναγνώρισης να εξηγούμε στα θύματα τι έχουν υποστεί. Αυτή η γνωστική θεραπεία επιτρέπει στα θύματα να συνειδητοποιήσουν το ρόλο που έχουν να παίξουν στην απόδειξη της ενοχής του συστήματος. Δεν είναι πια μόνο θύματα που έχει εξαπατήσει το σύστημα και δεν τολμούν να μιλήσουν. Έχουν πλέον κατανοήσει τι είχε επινοήσει το σύστημα και το αποδεικνύουν με τη μαρτυρία τους. Αυτό το φαινόμενο εξηγεί και τη φυσιολογική καθυστέρηση της κατηγορίας μιας γενοκτονίας για ένα σύστημα. Δεν είναι μόνο το σύστημα που καθυστερεί με διάφορους έντεχνους τρόπους της διαδικασία της αναγνώρισης. Είναι και τα θύματα που χρειάζονται χρόνο για να εξελιχθούν και να μετατραπούν σε αγωνιστές της αναγνώρισης. Σε αυτή τη φάση όλο το σύνολο των θυμάτων είναι ευάλωτο και πρέπει να ενισχυθεί αποτελεσματικά από τους δίκαιους, για να ξεπεράσει το εμπόδιο της ενοχής που του δημιούργησε το σύστημα. Τα βασανιστήρια, μέσα στο πλαίσιο μιας γενοκτονίας, δεν επιδιώκουν το ίδιο αποτέλεσμα με τα άλλα. Αυτό πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, για να βοηθήσουμε ουσιαστικά τα θύματα. 

 Ν. Λυγερός