γράφει ο Δημήτρης Ζαφειρόπουλος
Μην πάει, προς Θεού, το μυαλό σας ότι έχω επηρεαστεί από τις διάφορες ρεπούσειες, δραγώνειες και βερέμειες τάσεις για αναθεώρηση της ελληνικής ιστορίας και κυρίως αποδόμησής της. Απλά συμφωνώ απόλυτα με την προτροπή του εθνικού μας ποιητή: "Μεθύστε με τ' αθάνατο κρασί του '21". Πράγματι, την εθνική παλιγγενεσία, μονάχα ως μέθεξη, έμπνευση και προτροπή για αγώνες μπορούμε να την δούμε, καθώς αποτελεί το κορυφαίο γεγονός του νεότερου κομματιού, της αδιάλειπτης ελληνικής ιστορίας. Όμως το 1821 είναι και ένα αντικείμενο ιστορικής μελέτης καιη Ιστορία ως επιστήμη, συνέχεια βρίσκει νέα στοιχεία για να επιβεβαιώνει, να συμπληρώνει, να τελειοποιεί και ενίοτε να ανασκευάζει γεγονότα και στιγμές του παρελθόντος. Στην Ελλάδα, όμως τα τελευταία χρόνια, και όχι μόνο τα πολύ τελευταία, γινόμαστε μάρτυρες μιας συστηματικής προσπάθειας αναθεώρησης της ιστορίας αυτού του τύπου και επόμενο είναι τα απόνερα αυτής της προσπάθειας να αγγίζουν και την περίοδο του εθνικού ξεσηκωμού κατά των Τούρκων.
Αλλά ας δούμε τις βασικές σχολές προσέγγισης της ιστορικής περιόδου για την οποία μιλάμε. Η πρώτη, είναι αυτή η εθνική και πατριωτική, συστημική για κάποιους που δέχεται τα γεγονότα ως έχουν, μένει σε πρόσωπα και μάχες, χωρίς να εμβαθύνει σε αίτια και αφορμές. Μετά την παράθεση των γεγονότων καλεί μία ταρατατζούμ παρέλαση και πανηγυρικούς, έτσι για να βγάλει την υποχρέωση. Και ακριβώς επειδή δεν έχει βάθος, αφήνει περιθώρια για αποδόμηση και ανασκευή της ιστορίας του 21.
Δεύτερη σχολή, εξίσου ταρατατζουμίστικη και ξεπερασμένη είναι αυτή του ιστορικού μαρξισμού. Εδώ, το 1821 προσεγγίζεται όχι διαλεκτικά αλλά αξιωματικά ως μία κοινωνική επανάσταση όπου οι λαϊκές τάξεις ξεσηκώθηκαν κατά των ντόπιων και ξένων ολιγαρχών. Θεωρία που παρουσιάστηκε αρκετά παλαιότερες δεκαετίες με τους διάφορους Κορδάτους και σήμερα έχει απομείνει να μαζεύει σκόνη σε κάποιο ξεχασμένο ράφι στον Περισσό.
Η τρίτη θεώρηση, αρκετά πιο σύγχρονη και επικίνδυνη είναι αυτή που προωθείται από τα κέντρα που προαναφέραμε. Έχει σπόνσορες μεγαλοκαναλάρχες και χορηγούς την Εθνική Τράπεζα, η οποία όλως τυχαίως επιβιώνει από τις τουρκικές επενδύσεις της. Παρουσιάζεται αυτή από διάφορους πανεπιστημιακούς και διανοούμενους οι οποίοι προσπαθούν να της δώσουν μία σοβαροφάνεια και έναν επιστημονισμό που τον παραθέτουν με τρόπο ώστε να καταντά στην ουδία δόγμα και μεσσιανισμός. Οι απόψεις όλων αυτών εδράζονται σε δύο σκέλη.
Από την μία έχουμε την περίοδο της τουρκοκρατίας, την οποία μας την ζωγραφίζουν ως μία εποχή στην οποία αρχικά είχαμε κάποιες ακρότητες, αλλά μετά η πολιτική της Υψηλής Πύλης έφερε οικονομική ανάπτυξη, πάντα η οικονομία στην μέση, πλουτισμό και δημιούργησε την αστική τάξη στον Ελλαδικό χώρο. Αυτή είναι η πλατφόρμα από την οποία εκτοξεύεται το δεύτερο σκέλος του αναθεωρητισμού. Αφού λοιπόν οι Έλληνες γενικά περνούσαν καλά επί Οθωμανών, κάποια στιγμή είπαν ως αστοί να αναλάβουν οι ίδιοι τα ηνία της εξουσίας. Τους επηρέασε βέβαια καταλυτικά το παράδειγμα της Γαλλικής Επανάστασης και ο Διαφωτισμός. Έτσι φτάσαμε να έχουμε εθνική σκέψη, και ως εκ τούτου και έθνος, κάναμε και μία επανάσταση και όλα καλά. Πριν τον διαφωτισμός δεν υπήρχε έθνος, δεν είχαν προηγηθεί άλλες εξεγέρσεις και κυρίως οι τσοπάνηδες του Μοριά και οι ψαράδες του Αιγαίου, εάν δεν είχαν εμβαθύνει στον Μοντεσκιέ και στον Βολταίρο δεν θα είχαν κανένα λόγο να πάρουν τα όπλα.
Αυτά λέει ο αναθεωρητισμός για το 1821, την επιστημονικότητα και ιστορικότητα του οποίου, καθώς και τα κίνητρά του, δεν θα αναλύσουμε εδώ. Αντίθετα στην συνέχεια, θέλουμε να διαβάσουμε το 21 ως μία βιωματική αντίληψη καθώς ευτυχώς ανήκουμε σε μία γενιά που μεγάλωσε με οικογενειακές ιστορίες για την περίοδο και περπάτησε "σε ράχες και βουνά" στα οποία οι πρόγονοί της άφησαν το στίγμα της εποποιίας του αγώνα αυτού.
Το '21 πάνω από όλα ήταν μία ελληνική υπόθεση. Οι αγωνιστές απογοητευμένοι από τις δράσεις των συμμάχων του παρελθόντος αποφάσισαν "μονάχοι σαν λιοντάρια" να κάνουν την επανάσταση μόνοι τους. Μία επανάσταση με εθνικό χαρακτήρα που φαίνεται από πάμπολλες αναφορές στο γένος. Επανάσταση με ταξικό επίσης χαρακτήρα, καθώς αυτή διαπέρασε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Κοτζαμπάσηδες αγωνίστηκαν, κοτζαμπάσηδες την πολέμησαν. Αστοί έστειλαν τα παιδιά τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι, αστοί ήθελαν και την ησυχία τους. Οι αγρότες και οι ναυταίοι ήταν οι πρωταγωνιστές των μαχών αλλά και η προπαγάνδα της υποταγής του Νενέκου και τα ειρηνιστικά κυρήγματα του Παπουλάκου, στις κουρασμένες από τον πόλεμο, αγροτικές τάξεις βρήκαν απήχηση. Ευτυχώς υπήρξε το "φωτιά και τσεκούρι" και έσωσε την κατάσταση.
Το 1821 επίσης είχε βαθύτατο θρησκευτικό χαρακτήρα καθώς οιΈλληνες ξεσηκώθηκαν "για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία". Η ταύτιση Ελλήνων-Χριστιανών και Τούρκων - Μουσουλμάνων είναι καθοριστική γιατί οι προγονοί μας ήθελαν να ξεσηκωθούν κατά "των αχρείων μουσουλμάνων, της Ελλάδος των τυράννων". Σήμερα βέβαια θέλουμε να φτιάξουμε τζαμί στην Αθήνα και αναστηλώνουμε τα οθωμανικά μνημεία ως δείγματα πολιτισμού.
Όμως τον θρησκευτικό χαρακτήρα δεν πρέπει να τον δούμε μονάχα ως μία αντιπαράθεση εθνών ταυτιζομένων με θρησκευτικά δόγματα, αλλά και ως μία μεταφυσική αντίληψη ζωής και πίστης για την νίκη, "ι Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία των Ελλήνων και δεν την παίρνει πίσω". Μία θεώρηση που βρίσκεται μίλια μακρυά από τις υλιστικές αντιλήψεις των αστικών και μαρξιστικών παραφυάδων του ιστορικού αναθεωρητισμού.
Πάνω από όλα όμως το 21 υπήρξε μία πολεμική εποποιία που λίγους παραλληλισμούς έχει στην παγκόσμια ιστορία. Το Μεσολόγγι με την άμυνα και την έξοδό του, αρκεί για να μείνει αιώνιο σύμβολο εθνικής αποφασιστικότητας για νίκη ή θάνατο. Οι μάχες, οι νίκες, οι καταστροφές και οι θυσίες είναι τόσες και τέτοιες που αρκούν για να ξεχαστεί κάθε βλακεία περί αστικής ή ταξικής επανάστασης. Ένας άνθρωπος δεν γίνεται παρανάλωμα για μία καλύτερη διακυβέρνηση, γίνεται θυσία μονάχα για το αίμα του, τους συμπατριώτες του και το γινάτι του για νίκη και ανεξαρτησία.
Μονάχα έτσι μπορούμε να διαβάσουμε το '21. Εθνικά, φυλετικά και ηρωικά,ως σύμβολο αντίστασης στους ξένους επιβολείς, ως σύμβολο μίας εθνικής συνέχειας τέτοιων αγώνων. Και μην έχετε αυταπάτες, Νενέκοι υπήρχαν και θα υπάρχουν, τότε απλά τους τσεκουρώσανε.
elkosmos.gr
Μην πάει, προς Θεού, το μυαλό σας ότι έχω επηρεαστεί από τις διάφορες ρεπούσειες, δραγώνειες και βερέμειες τάσεις για αναθεώρηση της ελληνικής ιστορίας και κυρίως αποδόμησής της. Απλά συμφωνώ απόλυτα με την προτροπή του εθνικού μας ποιητή: "Μεθύστε με τ' αθάνατο κρασί του '21". Πράγματι, την εθνική παλιγγενεσία, μονάχα ως μέθεξη, έμπνευση και προτροπή για αγώνες μπορούμε να την δούμε, καθώς αποτελεί το κορυφαίο γεγονός του νεότερου κομματιού, της αδιάλειπτης ελληνικής ιστορίας. Όμως το 1821 είναι και ένα αντικείμενο ιστορικής μελέτης καιη Ιστορία ως επιστήμη, συνέχεια βρίσκει νέα στοιχεία για να επιβεβαιώνει, να συμπληρώνει, να τελειοποιεί και ενίοτε να ανασκευάζει γεγονότα και στιγμές του παρελθόντος. Στην Ελλάδα, όμως τα τελευταία χρόνια, και όχι μόνο τα πολύ τελευταία, γινόμαστε μάρτυρες μιας συστηματικής προσπάθειας αναθεώρησης της ιστορίας αυτού του τύπου και επόμενο είναι τα απόνερα αυτής της προσπάθειας να αγγίζουν και την περίοδο του εθνικού ξεσηκωμού κατά των Τούρκων.
Αλλά ας δούμε τις βασικές σχολές προσέγγισης της ιστορικής περιόδου για την οποία μιλάμε. Η πρώτη, είναι αυτή η εθνική και πατριωτική, συστημική για κάποιους που δέχεται τα γεγονότα ως έχουν, μένει σε πρόσωπα και μάχες, χωρίς να εμβαθύνει σε αίτια και αφορμές. Μετά την παράθεση των γεγονότων καλεί μία ταρατατζούμ παρέλαση και πανηγυρικούς, έτσι για να βγάλει την υποχρέωση. Και ακριβώς επειδή δεν έχει βάθος, αφήνει περιθώρια για αποδόμηση και ανασκευή της ιστορίας του 21.
Δεύτερη σχολή, εξίσου ταρατατζουμίστικη και ξεπερασμένη είναι αυτή του ιστορικού μαρξισμού. Εδώ, το 1821 προσεγγίζεται όχι διαλεκτικά αλλά αξιωματικά ως μία κοινωνική επανάσταση όπου οι λαϊκές τάξεις ξεσηκώθηκαν κατά των ντόπιων και ξένων ολιγαρχών. Θεωρία που παρουσιάστηκε αρκετά παλαιότερες δεκαετίες με τους διάφορους Κορδάτους και σήμερα έχει απομείνει να μαζεύει σκόνη σε κάποιο ξεχασμένο ράφι στον Περισσό.
Η τρίτη θεώρηση, αρκετά πιο σύγχρονη και επικίνδυνη είναι αυτή που προωθείται από τα κέντρα που προαναφέραμε. Έχει σπόνσορες μεγαλοκαναλάρχες και χορηγούς την Εθνική Τράπεζα, η οποία όλως τυχαίως επιβιώνει από τις τουρκικές επενδύσεις της. Παρουσιάζεται αυτή από διάφορους πανεπιστημιακούς και διανοούμενους οι οποίοι προσπαθούν να της δώσουν μία σοβαροφάνεια και έναν επιστημονισμό που τον παραθέτουν με τρόπο ώστε να καταντά στην ουδία δόγμα και μεσσιανισμός. Οι απόψεις όλων αυτών εδράζονται σε δύο σκέλη.
Από την μία έχουμε την περίοδο της τουρκοκρατίας, την οποία μας την ζωγραφίζουν ως μία εποχή στην οποία αρχικά είχαμε κάποιες ακρότητες, αλλά μετά η πολιτική της Υψηλής Πύλης έφερε οικονομική ανάπτυξη, πάντα η οικονομία στην μέση, πλουτισμό και δημιούργησε την αστική τάξη στον Ελλαδικό χώρο. Αυτή είναι η πλατφόρμα από την οποία εκτοξεύεται το δεύτερο σκέλος του αναθεωρητισμού. Αφού λοιπόν οι Έλληνες γενικά περνούσαν καλά επί Οθωμανών, κάποια στιγμή είπαν ως αστοί να αναλάβουν οι ίδιοι τα ηνία της εξουσίας. Τους επηρέασε βέβαια καταλυτικά το παράδειγμα της Γαλλικής Επανάστασης και ο Διαφωτισμός. Έτσι φτάσαμε να έχουμε εθνική σκέψη, και ως εκ τούτου και έθνος, κάναμε και μία επανάσταση και όλα καλά. Πριν τον διαφωτισμός δεν υπήρχε έθνος, δεν είχαν προηγηθεί άλλες εξεγέρσεις και κυρίως οι τσοπάνηδες του Μοριά και οι ψαράδες του Αιγαίου, εάν δεν είχαν εμβαθύνει στον Μοντεσκιέ και στον Βολταίρο δεν θα είχαν κανένα λόγο να πάρουν τα όπλα.
Αυτά λέει ο αναθεωρητισμός για το 1821, την επιστημονικότητα και ιστορικότητα του οποίου, καθώς και τα κίνητρά του, δεν θα αναλύσουμε εδώ. Αντίθετα στην συνέχεια, θέλουμε να διαβάσουμε το 21 ως μία βιωματική αντίληψη καθώς ευτυχώς ανήκουμε σε μία γενιά που μεγάλωσε με οικογενειακές ιστορίες για την περίοδο και περπάτησε "σε ράχες και βουνά" στα οποία οι πρόγονοί της άφησαν το στίγμα της εποποιίας του αγώνα αυτού.
Το '21 πάνω από όλα ήταν μία ελληνική υπόθεση. Οι αγωνιστές απογοητευμένοι από τις δράσεις των συμμάχων του παρελθόντος αποφάσισαν "μονάχοι σαν λιοντάρια" να κάνουν την επανάσταση μόνοι τους. Μία επανάσταση με εθνικό χαρακτήρα που φαίνεται από πάμπολλες αναφορές στο γένος. Επανάσταση με ταξικό επίσης χαρακτήρα, καθώς αυτή διαπέρασε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Κοτζαμπάσηδες αγωνίστηκαν, κοτζαμπάσηδες την πολέμησαν. Αστοί έστειλαν τα παιδιά τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι, αστοί ήθελαν και την ησυχία τους. Οι αγρότες και οι ναυταίοι ήταν οι πρωταγωνιστές των μαχών αλλά και η προπαγάνδα της υποταγής του Νενέκου και τα ειρηνιστικά κυρήγματα του Παπουλάκου, στις κουρασμένες από τον πόλεμο, αγροτικές τάξεις βρήκαν απήχηση. Ευτυχώς υπήρξε το "φωτιά και τσεκούρι" και έσωσε την κατάσταση.
Το 1821 επίσης είχε βαθύτατο θρησκευτικό χαρακτήρα καθώς οιΈλληνες ξεσηκώθηκαν "για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία". Η ταύτιση Ελλήνων-Χριστιανών και Τούρκων - Μουσουλμάνων είναι καθοριστική γιατί οι προγονοί μας ήθελαν να ξεσηκωθούν κατά "των αχρείων μουσουλμάνων, της Ελλάδος των τυράννων". Σήμερα βέβαια θέλουμε να φτιάξουμε τζαμί στην Αθήνα και αναστηλώνουμε τα οθωμανικά μνημεία ως δείγματα πολιτισμού.
Όμως τον θρησκευτικό χαρακτήρα δεν πρέπει να τον δούμε μονάχα ως μία αντιπαράθεση εθνών ταυτιζομένων με θρησκευτικά δόγματα, αλλά και ως μία μεταφυσική αντίληψη ζωής και πίστης για την νίκη, "ι Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία των Ελλήνων και δεν την παίρνει πίσω". Μία θεώρηση που βρίσκεται μίλια μακρυά από τις υλιστικές αντιλήψεις των αστικών και μαρξιστικών παραφυάδων του ιστορικού αναθεωρητισμού.
Πάνω από όλα όμως το 21 υπήρξε μία πολεμική εποποιία που λίγους παραλληλισμούς έχει στην παγκόσμια ιστορία. Το Μεσολόγγι με την άμυνα και την έξοδό του, αρκεί για να μείνει αιώνιο σύμβολο εθνικής αποφασιστικότητας για νίκη ή θάνατο. Οι μάχες, οι νίκες, οι καταστροφές και οι θυσίες είναι τόσες και τέτοιες που αρκούν για να ξεχαστεί κάθε βλακεία περί αστικής ή ταξικής επανάστασης. Ένας άνθρωπος δεν γίνεται παρανάλωμα για μία καλύτερη διακυβέρνηση, γίνεται θυσία μονάχα για το αίμα του, τους συμπατριώτες του και το γινάτι του για νίκη και ανεξαρτησία.
Μονάχα έτσι μπορούμε να διαβάσουμε το '21. Εθνικά, φυλετικά και ηρωικά,ως σύμβολο αντίστασης στους ξένους επιβολείς, ως σύμβολο μίας εθνικής συνέχειας τέτοιων αγώνων. Και μην έχετε αυταπάτες, Νενέκοι υπήρχαν και θα υπάρχουν, τότε απλά τους τσεκουρώσανε.
elkosmos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου